Senin, 25 Maret 2013

SEPI Sosializa Lei iha Distritu Aileu



Aileu; atu Feto husi instituisaun govenu,sosiadade sivil,estuda sekundariu joven no husi suku ho membru grupu traballu jeneru (GTJ),hatene kona ba konvesaun 1325,lei bazeia ba jeneru no lei kontra violencia domestika, iha loron 13/03/2013 Sekretaria Estadu Promosaun Igualidade halao sosializasaun.

Iha salaun enkontru administarsan Distritu Aileu parisipante hamutuk 24 feto 21 no mane (3) halibur hamutuk iha ne’eba hodi rona esplikasaun kona ba konvesaun konsellu siguransa  Naosoins Unidas 1325 ne’ebé koalia kona ba feto pas no siguransa,lei bazeia ba jeneru (LBJ) no lei kontra violensia Domestika (LKVD),ne’ebe fo husi trinador husi SEPI nian Maria Filomena Babo
Iha sosializasaun ne’e abertura husi adjuntu adminisrador Distritu ne’ebe hanesan mós prezidente ba GTJ Distritu Aileu nian no akompaña husi reprezentante SEPI no membru GTJ nian.
Iha abertura Prezidente GTJ Distritu Aileu Abel da.Conceição hateten “ agradese ba SEPI nia programa ne’e,ho programa sosializasaun ne’e atu bele fo kuinesementu liu a’an ba feto sira iha Distritu Aileu, tamba ema barak seidauk hatene kona ba lei hirak ne’e, ne’ebe ho oportunidade ne’e bele dadaun hamenus ona ema ne’ebe seidauk assesu informasaun ba lei hirak ne’ebe ohin ne’e sosializasa dadaun”
Adjuntu adminitrador Distritu Aileu ne’e haktuir tan katak “ husu ba partisipante sira atu partisipa ho maksimu hodi bele hatutan fali buat ne’ebé ohin ita simu ba fali familia,kolega,visinu no komunidade hirak ne’ebe imi hela besik ba no ba membru GTJ ne’ebe hetan delegasaun atu partisipa iha sosializaun ne’e  atu bele tuir ho maksimu mos hodi nune’e bele sai fali hanesan fasilitador hodi fahe fali saida mak hetan ohin ba komunidade sira iha reia rurais tuir planu GTJ Distritu nian ne’ebe iha ona”
Iha tempu hanesan mos fasilitador Maria Filomena Babo hateten katak “ objetivu sosializasaun ohin  ne’e mak hakarak fahe informasaun ba feto maluk sira kona ba saida mak konvensaun 1325,LBJ no LKVD,atu nune’e partisipante sira komprende no hodi bele fahe fali ba sira nia maluk sira”
Maria hateten tan katak “ formsaun no sosialiasaun ne’e hanesan oinsa feto sira hatene kona ba sira nia partisipasaun liu-liu prosesu hari’i pas no foti dezisaun,prespektiva jeneru no mós protesaun feto iha integrasaun jeneru”
Filomena haktuir tan katak “ materi ne’ebe mak fó durante loron tomak ida ne’e mak hanesan, saida mak rezolusaun 1325,pilares UNSCR 1325,pontu fort husi UNSCR,saida mak violensia bazeia ba jeneru no saida mak lei kontra violensia domesika (LKVD)”
Iha sorin seluk partisipante Lurdes Fatima Rodriques “ senti kontente tebes no orgullu bele hetan delegasaun husi eskola mai tuir formasaun ne’e,formasaun ne’e rona bebeik ona liu  husi media,maibe ohin bele hatene kedas saida mak konvesaun 1325,LBJ no LKVD,maske susar tebes atu implementa ba tempu ida agora,maibe  ida ne’e mak ita nia lei no hakarak ka lakoi tenke implementa duni”
“Estudante husi sekundaria tekniku profissionais Aileu ne’e hateten tan “ sei bele karik SEPI labele sosializa deit lei hirak ne’e Distritu karik bele to’o iha areia rurais,tamba falta informasaun entaun iha areia rurais hirak ne’e mak sempre mosu violensia barak liu”
Formasaun ne’e hahu husi tuku 09:00 dader to’o tuku 4 loron kraik ne’e remata ho susesu,presija le’e nain sira hatenen katak iha sosializasaun ne’e iha mós kuis ba partisipante, pergunta sira mai duni saida mak sai hanesan materia ba sosializasaun ne’e,se’e mak bele hatena ba pregunta ne’ebé fó sei hetan sumbariana,kamizola, no pasta.Martinho da.Costa

Estudante Estaziado UNTL Halo Seminar


 
Aileu, Hodi hatene papel estudante,kompetensia no fungsaun lideransa komunitariu kuidadu ho proteze no koserva meu ambiente ho diak,estudante etaziado Universidade Timor Lorosa’e (UNTL) ne’ebe halao kna’ar iha suku Lau-usi,Sub Distritu Aileu Vila,Distrtu Aileu,iha loron 18/03/2013 halao seminar hodi fahe informasaun ba joven no komunidade iha fatin refere

Ema ida-idak tengeke hatene saida mak sira nia papel,kompentesia no fungsaun iha suku ida nia laran, ho ida ne’e estudante estaziado UNTL nian ne’ebé durante fulan 2 liu ba sira halo sira nia estazio iha suku 5 iha sub distritu Aileu vial no sub distritu laulara (1), antes remata sira nia misaun nu’udar estaziado, estudante estaziadu husi suku Lau-usi,suba distritu Aileu Vila,distritu Aileu halao seminar ida ba lider komunitari,joventude no komudade sira. Iha seminar ne’e topiku 3 mak estudante sira ne’e koalia mak hanesan papel estudante, kompetensia ho fungsaun lider komunitariu, no oinsa kuidadu ho konservasaun meu-ambiente.
Xefi suku Lau-usi hateten iha seminar ne’e katak “ atividade seminar ne’e realiza husi estudante estaziado sira hanesan loke dalan ida ba juventude no komunidade hodi akompaña informasaun sobre ba meu ambiente nian,no mos bele hetan edukasaun ne’ebeé diak hodi dezenvolve suku ne’e”
Xefi suku ne’ebé ho naran Domingos Ximenes ne’e hateten tan katak “ liu husi biban ne’e nu’udar xefi suku hakarak hato’o ami nia agradsemento ba estudante estaziado UNTL neebé durante fulan 2 halao sira nia estazio iha suku ne’e, sira ajuda buat barak ona ba lider komunitariu,komunidade no joven sira iha suku,antes remata sira nia misaun iha suku  sira halao tan seminar ne’e hanesan atividade ikus husi sira iha suku ne’e”
Koordenador estudante estaziado suku Lau-usi Natalino Guterres hateten “ seminar ne’e ho obejtivu atu fahe informasaun ba lider komunitanriu, joventude no komunidade injeral iha suku kona ba papel estudante,kompentensia no fungsaun lider komunitariu ho mós proteze no konserva meu-ambiente.”
Natalino haktuir tan katak “ iha seminar ne’e ami hateten ba komundade sira katak ami estudante nu’udar komunidade sira nia liman ain,saida mak sira halo seidauk kompleitu ne’e mak ami mai atu halo kompleitu liu tan,hanesan tulun komuniade iha fahe informasaun,tulun prosesu administartivu suku nia, halo papan nama suku no seluk tan”
Tuir komunidade husi suku ne’e hateten katak “ atividade ne’e sosializasaun ou seminar ne’e importante ba komunidade sira rasik no ba lideransa komunitariu sira atu bele hatene sira nia kna’ar no papel ho mos oinsa bele proteze no konserva meu ambiente iha suku ida ne’e”
Ho oportunidade ne’e komunidade no juventude suku ne’e hateten “ liu husi biban ne’e hakarak hato’o obrigado wain ba estudante estaziado husi UNTL ne’ebe durante fulan 2 nia laran halo ona buat lubuk ida ba suku ida ne’e alende seminar sira mos kria enkontur hodi identifika problema saida mak suku ne’e infrenta,halo ligasaun ho gorernu lokal hodi hare’e ba problema komunidade nian,ajuda hadia sistema adminstrativu suku nian no seluk-seluk tan
Iha observasaun seminar ne’e mos hanesan atividade inseramentu ba estaziu estudante UNTL  iha suku ne’e, sai hanesan teriste bo’ot ida mak iha atividade refere ladun iha partisipasaun maksimu husi komunidade no juventude sira iha suku Lau-usi nia laran.Martinho da.Costa