Kamis, 07 Agustus 2014

GIZ Organiza Hari’i RJDA

Aileu “atu motiva no promove organizasaun juventude hotu,GIZ hamutuk ho sentru juventude organiza hari’i rede ida ho naran Rede  Juventude Distritu Aileu (RJDA), atividade refere halao iha uma dame Aileu 20/06/2014.

Reprezentante GIZ Damião Dato Cau halo hela aprezentasaun ba membru Rede Juventude Distritu Aileu sira kona ba objetivu no misaun RJDA nian, iha Uma Dame Distritu Aileu,loron 20/06/2014.Foto L.F/Martinho da.Costa

Atu hatene organizasaun juventude hirak mak estabele iha Distritu ne’e ho atividade saida deit mak organizasaun juventude hirak ne’e halo, no atu bele hatene mós oraganizasaun ne’ebé deit mak halao sira nia kana’ar ba juventude (Governu ou Ngos Red), GIZ liu husi fundus ba dame iha programa ba iha hari’i ou estabelese Rede juventude ba iha Distritu 4 hanesan (Baucau,Manatuto,Ermera no Aileu).
Iha diskursu Reprezentante GIZ Pia Kranz hateten “ antes ne’e iha ona matenek nain balu husi GIZ rasik halo ona peskiza ba distritu Aileu,Manatuto,Baucau,Ermera, hetan katak durante ne’e organizasaun barak mak halao ona atividade ba juventude sira,maibe la iha organizasaun subrinha ida hodi hatene organizasaun sira halao ona saida no saida mak seidauk halo,atu nune’e ba futuru labele halo atividade dobru”
Pia Kranz haktuir tan katak “ koalia kona ba juventude presija duni iha liña koordenasaun ida diak ho parte hotu ne’ebé durante ne’e halo kna’ar ba juventude sira, orgullu ohin iha Distritu Aileu organizasaun juventude sira iha duni kometmentu ida atu bele hari’i Rede Juventude iha Distritu ne’e, liu husi biban ne’e GIZ organiza deit modellu no mata dalan kona ba rede juventude Aileu nian, ne’e reperezentante organizasaun juventude mak deside”
Iha tempu hanesan koordenador Sentru Juventude Distritu Aileu Jose Valenti hateten “ durante ne’e ita halo deit atividade ba juventude maibe la iha organizasaun ida mak sai mahon no sai fatin ba sasukat atu bele hatene organizasaun juventude sira halo saida no saida mak seidauk halo ba juventude iha Distritu ida ne’e, ne’e duni orgullu tebes sentru juventude Distritu Aileu mak hetan fiar hodi organiza sorumutuk estabelesementu Rede ne’e.”
Jose hateten tan katak “ hafoin hetan fiar husi GIZ liu husi enkontru dahuluk iha loron 05/06/2014 atu halibur reperzentante oranizasaun Juventude no membru governu lokal ne’ebé kna’ar iha ligasaun ho juventude, hodi hare’e kona ba naran rede,estrutura,misaun,visaun nst, konsege duni etabele buat hirak ne’ebé temi iha leten”
Husi sorin seluk vise koordenador Konsellu Juventude Aileu Eigebio das Neves hateten “ husi parte konsellu prontu atu kolabora no partisipa dereita iha rede refere tamba ho estabelesementu rede ne’e bele foti lian juventude nian iha anivel Distritu to’o ba nasional, sei lai ita la iha sasakuta ita atu sukat atividade saida mak juventude iha Distritu ne’e senti ona”
Nune’e mós reperzentante Fontil Manuel Siqueira hateten “ durante ne’e Fontil konsege estabele ona Rede balu iha Distritu Aileu, maibe nia kna’ar halai liu ba kontrolu sosial jeral, oras ne’e rede ne’e sei lao hela, maibe agredese tebes ba GIZ bele iha hanoin ida atu bele estabelese tan Rede spesifiku ba juventude iha Distritu ida ne’e, ne’e duni orgullu tebes no Fontil rasik prontu atu bele kolabora wainhira presija”
Iha enkontru ba estabelesemntu rede ne’ebe fasilita diskusaun husi GIZ ho nia fasilitador hanesan Pia Kranz no Damião Dato Cau ho partisipante ba hari’i rede ne’e mai husi sosiadade sivil hanesan KJDA, Fosca, FBD, Fontil,Plan Internasional,membru sentru juventude no husi parte governu nian mak hanesan reprezentante SEJD Distritu Aileu,DDO, SEPI no SEFOPE.
Atividade estabelesementu rede ne’e hetan apoiu maksimu husi partisipante hotu no konsege deside visaun no misaun rede nian ho nia lian hanesan tuir mai ne’e;
Objetivu RJDA : atu forma, inspira, motiva no promove foinsa’e Aileu oan hotu ba iha atividade produktivu no abilidade hodi asesu ba merkadu de traballu no deskobre sira nia interese, hateke hetan sira nia valor moris rasik, partisipa ativu iha prosesu dezenvolvimentu iha Distritu Aileu agora no ba futuru,

Visaun RJDA : atu hakbi’it  juventude agora no iha futuru sai lideransa iah ne’ebe kualidade,potensial no kreatividade ne’ebé bele asegura ninia partisipasaun iha dezenvolvimentu nasional ho nune’e bele mós atu promove hodi foti nia estatutu sosial.Martinho da.Costa

Jorge Teme Inagura Projeitu PNDS 2

Aileu; atu fasilita komunidade suku Hoholau,Sub Distritu Aileu Vila , Distritu Aileu iha prosesu atividade sorumutuk no fasilta transpota produtu lokal ba merkadu, iha loron 04/07/2014, Ministru Administrasaun Estatal (MAE) Jorge Teme inagura sentru komunitariu no ponte,ho orsamentu Programa Nasional Dezenvolvimentu Suku (PNDS).

TESI VITA “ Ministru MAE Jorge Teme (Klaran tesi dadun Vita), akompana husi Administrador Distritu Aileu (Liman Lós) assite husi xefe suku Hoholau Duarte Soares ho autoridade lokal no nasional iha inagurasaun Ponte Kafe,suku Hoholau,Sub Distritu Aileu Vila. 04/07/2014.Foto L.F/Martinho da.Costa”

Suku Hoholau hanesan suku ida ne’e baliza ho Sub Distritu Letefoho,Distritu Ermera ne’e riku tebes ho produtu lokal sira liu-liu kafe,maibe problema bo’ot ba komunidade iha Suku refere mak estrada atu transporta produtu lokal hirak ne’e ba mekaduria, menus fatin ba komunidade sira halao atividade. Ho problema ne’e mak liu husi projeitu pilotu Programa Nasional Dezenvolvimentu Suku (PNDS) halo konstrusaun ba projeitu 2 hanesan centru komunitariu no ponte ida iha suku refere.
Iha inagurasaun projeitu 2 ne’e Ministru MAE Jorge Teme hateten “ wainhira ita nia governu Timor Leste aprezenta kona ba PNDS iha governu Korea do Sol, sira orgullu ho programa ne’e, maske ita tarde maibe ita lao neneik tamba ita foin hetan ukun rasik a’an”
Jorge Teme hateten tan katak “ projeitu ne’e foin inagura ne’e mai duni husi povu nia osan,siknifika katak projeitu ne’e riku soin komunidade nian duni, governu halao deit jestaun ba komunidade sira nia riku soin hirak ne’e”
Ministru ne’ebé ukun mós  Administrasaun Distritu 13 no Sub Distritu 65 ne’e hateten tan katak “ parabens ba imi, tamba imi nia partisipasaun dereita ba projeitu 2 ne’e, orgullu tebes tamba ho osan montante ne’ebé ki’ik maibe imi nia partisipasaun bele halo buat ida bo’ot tebes, imi mak sai exemplu ba ita nia maluk sira ne’ebé kaer kompañia, ba kompañia sira ho projeitu 2 ho osan ne’ebé iha dala ruma sira dehan la to’o,maibe imi hatudu exemplu ne’e diak tebes”
Iha lia ikus Ministru Jorge Teme hateten “ obra ne’e imi halo tamba domin,ne’e duni uza mós tenke nakonu ho domin, imi rasik mak utiliza projeitu Sentru Komunitariu no Ponte ne’ebé foin inagura ne’e, ne’eduni halo rekras ba oinsa atu utuliza projeitu rua ne’e, imi nia ponte ne’ebé foin inagura ne’e hau hanaran KAFE, tamba imi nia dehan ponte ne’e atu bele transporta kafe ba merkadu”
 Fatin hanesan Administrador Distritu Aileu Martinho S A Matos hateten “ Aileu ona sira,spesial hoholau tenke orgullu ou kontente ho programa hirak ne’ebé iha duni benefisiariu ba komunidade sira, tamba ohin hatudu duni realidade governu liu husi PNDS bele implementa projeitu sira ne’ebé involve duni komunidade sira rasik mak serbisu no benefisariu ba duni komunidade sira”
Martinho Matos hateten tan katak “ Programa PNDS iha Distritu Aileu ba tinan 2013/2014 iha projeitu 15 fahe ba Sub Distritu 2 hanesan Sub Distritu Aileu Vila iha Suku Hoholau projeitu 2,Lau-usi (3),no Fahiria (2) no Sub Distritu Laulara hanesan Suku Talitu (4),Madabeno (1) no Fatisi (3) ho montante orsamentu ba kada projeitu la hanesan”

Husi sorin seluk Prezidente KPA (Komisaun Planeiamentu Akontabilidade) Domingos Maia hateten iha nia relatoriu katak “ iha Suku Hoholau iha projeitu PNDS 2 fahe ba centru komunitariu 1 iha Aldeia Maururia ho orsamentu $. 17,699.65 no ponte iha liga Aldeia Manubata no Saharai ho total orsamentu $. 18,976.59, husi projeitu 2 ne’e ho total benefisiariu 1,649 habitantes no mós orsamentu ne’ebé aloka liu husi PNDS ba Suku hoholau ho montante $ 45,000 fahe ba operasional $. 5,500 no infrastrutura $. 39,500”
Eis Xefe Suku Hoholau ne’e hateten tan katak “ projeitu hirak ne’e la kaer husi kompañia ida,maibe komunidade sira rasik mak halo planu no partisipa dereita iha projeitu ne’e hanesan serbisu nain no nia benefisiariu mós dereita ba komunidade sira, ne’e duni liu husi biban ne’e agradese tebes ba governu tamba bele kria programa PNDS no husu nafatin atu programa hanesan bele kuntunia nafatin hodi nune’e komunidade sira bele senti rasik saida mak ukun a’an ne’e.”
Entertantu iha seremonia inagurasaun ne’e halao mós ho sensibilizasaun ba dahuluk husi programa MAE nian, iha sensibilizasaun ne’e iha mós rekomendasaun husi Xefe Suku Seloi Malere Jacinto Riberio katak ohin ita inagura buat diak iha ‘os buat a’at nia leten, ne’e duni husu ba ministru atu rekomenda hela ba Ministeriu Obras Públika atu bele tau atensaun hela ba ponte ida iha areai Maurusa nian ne’ebé liga Distritu hpo Suku Hoholau no Aldeia Maurusa.Martinho da.Costa




CDTL Nasional Delega Serbisu Ba Distritu

Aileuatu desportu bele lao diak iha Timor laran tomak Confederção Desporto Timor Leste (CDTL) liu husi Vise presidente nasionalAfranio Xavier Amaral iha loron 17/06/2014 entrega despasu CDTL estrutura filial Distritu Aileu".

Hafoin liu husi prosesu ida naruk no mosu intedementu balu husi organizasaun desportu  sira iha Distritu Aileu ba iha estrutura ne’eb’e forma uluk iha fulan hirak ba kotuk,ikus mai liu husi konkordansia hamutuk hodi deside fali estrutura foin hodi troka estrutura tuan ne’ebé mandatu remata tiha ona iha tinan 2012, estrutura CDTL filial hirak ne’e ho mandatu tinan 5 hahu konta husi tinan 2012 to’o 2017.
iha entrega despasu ou entrega kna’ar husi nasional ba Distritu ne’e assiste dereita husi Adjuntu administrador Distritu, SEJD Distritu, no asossiasaun desportu hotuiha Distritu Aileu iha salaun administrasaun Distritu Aileu.
Iha Diskursu adjuntu administrador Distritu Aileu Fausto do Carmo hateten “ ita tenke orgullu tamba durante ne’e ita hanoin organizasaun Desportu sira lao mesak deit, tamba durante ne’e CDTL taka-a’an hela no ohin foin nakloke a’an hodi ita hatene katak CDTL mak organizasaun sumbriña ba asossiasaun desportu hotu iha Distritu ne’e,ne’e hanesan konfiansa boot ida ba ita Distritu Aileu”
Fausto hateten tan katak “ maske iha itendementu uituan ba estrutura sira forma uluk iha fulan hirak ba kotuk, maibe to’o ikus ita rasik buka malu hodi deside duni etrutura ida ne’ebé hetan assita maioria husi asossiasaun desportivu sira hotu,ne’ebe ohin simu despasu bele dehan tomada de posse dereita husi estrutura CDTLnasional, ne’eduni estrutura ne’ebe hetan ona fiar ne’e atu bele serbisu ho diak no buka oisa tulun maluk asossiasaun sira ba ita atividade desportu hodi nune’e bele foti ita nia rain Timor,espesial Aileu”
Iha diskursu vise prezidente CDTL nasional Afranio Xavier Amaral hateten “ liu husi prosesu ida naruk tebes CDTL nasional sira konsege loke liras ba iha Distritu sira, agradese tebes ba Aileu maske iha problema ba estrutura ne’ebe ami forma uluk tamba la assita maioria husi asossiasaun desportivu iha Distritu ne’e rasik,maibe to’o ikus imi rasik buka malu hodi forma fali estrutura ida ne’ebe hetan assita maoria husi organizasaun Despotu sira”
Vise prezidente CDTL nasional ne’e hateten tan katak “ iha Aileu bele buka solusaun lalis ba imi problema iha Distritu balu problema boot to’o loron ne’e seidauk iha solusaun  atu nune’e bele halao mós delegasaun serbisu CDTL nasional ba iha Distritu sira,tamba CDTL halao kna’ar ba Distritu sira bazeia ba estatutu CDTL artigu 2 hateten “ CDTL nasional hatu’ur iha Distritu hanesan delegasaun deit” ne’ebe ita boot sira ne’ebe kaer kna’ar iha Distritu ne’e hanesan delegasaun deit ou filial deit husi CDTL nasioan”
Iha sorin seluk Raimundo de Jesus Mesquita hateten “ ami prontu halao kna’ar ne’ebe CDTL nasional delega mai estrutura Aileu nian,maibe ami presija CDTL nasional entrega mos mata dalan ba ami nia kna’ar liga ho parseiru sira no husu mós ba autoridade lokal Distritu Aileu atu bele fasilita fatin ida ba ami atu bele halao ami nia kna’ar hanesan organizasaun sumbriña iha Distritu ida ne’e”
Iha sorin seluk koordenador asossiasaun Atletismo Domingos da.Costa hateten “ Distritu Aileu iha atleta kuaze sub Distritu 4 ne’e hotu,maibe durante ne’e atividade treinamentu halao deit iha Sub Distritu Aileu Vila, tamba falta finansamentu,ne’eduni  ho pontu fokal CDTL Aileu nian ne’ebe ohin simu kna’ar foun fasilta hodi atende ami nia pedidu hirak ne’e maske la barak maibe uituan”
Maske iha intendementu ba prossesu entrega kna’ar husi CDTL nasional mai Distritu,maibe iha ikus iha duni dalan hodi rezolve problema ho susesu. iha seremónia enterga kna’ar CDTL nasional ba Distritu liu ho le’e despasu husi vise prezidente CDTL nasional no estrega deriat despasu ne’e ba estrutura Distritu Aileu ho nia kompozisaun hanesan tuir mai ne’e.
Prezidente       : Jaime da.Conceição Martins
Vise I              : Raimundo de Jesus Mesquita
Vise II             : Gastão Mendonça
Sekretaria        : Juadita Mendonça

Tezoreiro         : Sebastião Mau Terça. Martinho da.Costa